Jeśli nie istnieje żadna inna możliwość powstrzymania agresora, to obrona własnej rodziny przed czyimś bezpośrednim atakiem poprzez zabicie agresora, jest prawem człowieka odpowiedzialnego nie tylko za siebie ale także za swoją najbliższą rodzinę. Podobnie obowiązkiem żołnierza jest obrona własnej ojczyzny. W sytuacji trudnego dylematu moralnego, każdy człowiek podejmuje decyzję zgodną z własnym sumieniem. Znane są wzruszające świadectwa rodzin chrześcijańskich, które w obliczu prześladowań nie broniły się zabijając agresorów lecz się za nich modliły i godziły się na śmierć męczeńską. Oglądałem niedawno krótki film o chrześcijańskiej rodzinie w Syrii, który pokazywał jak rodzice przygotowywali swoje własne dzieci do dania takiego heroicznego świadectwa własnej wiary w sytuacji, gdyby źli ludzie chcieli ich zabić. Ponieważ o takich wyborach decyduje zawsze sumienie człowieka, powinniśmy w wychowaniu dzieci i młodzieży szczególnie troszczyć się o kształtowanie ich sumień, by mieli solidny punkt odniesienia w przyszłych decyzjach, czasem bardzo trudnych, gdy trzeba będzie jakąś wartość poświęcić, by ratować wartość jeszcze wyższą. Pozdrawiam

Wojciech Żmudziński SJ